1 Σεπτεμβρίου 2011

Άρωμα Κωνσταντινούπολης, Μέρος Ι

~





Πήγαμε και ήρθαμε απο Κωνσταντινούπολη λοιπόν, και αν με ρώταγε κάποιος: "και τι άρωμα έχει λοιπόν η Πόλη?", θα απαντούσα: "Βαρύ".

Βαριά ντυσίματα στις γυναίκες, βαριά τα φαγητά τους, βαριά τα τούρκικα σαν γλώσσα, βαριά η μουσική τους, η κίνηση στους δρόμους, οι θόρυβοι της πόλης, οι φωνές τους, οι εκπομπές τους στην τηλεόραση, τα πομπώδη παλάτια και τζαμιά, τα χαλιά τους, τα παραδοσιακά τους αντικείμενα, η τέχνη τους. Όλα εξέπεμπαν την ίδια αίσθηση. Μια μυρωδιά Μέσης Ανατολής, και ας είναι εν μέρει και ευρωπαική πόλη η Κωνσταντινούπολη.





(η παλιά Πόλη και τα Τείχη)


Υπήρχαν όμως και στιγμές κάποια μεσημέρια, σε απόμερες γωνιές του δρόμου και σε σκιερά σοκάκια, που η Πόλη κοιμόταν. Εκεί που δεν έφτανε το τουριστικό μάτι. Ο κόσμος άραζε έξω απο τα μαγαζιά του, κάποιοι ως και ξάπλωναν πλάι σε πολύχρωμα μαξιλάρια, άνθρωποι και γάτες μαζί έκαναν σιέστα. Η μυρωδιά του ναργιλέ μπορούσε να σε υπνωτίσει, να σε παρασύρει στο νεφελώδες διάβα της. Η άλλη όψη της Πόλης ήταν ήσυχη, χαλαρή. Μια πόλη στην οποία διέκρινα ατελείωτη κοσμοσυρροή απο τη μία πλευρά, αλλά και μεγάλη ηρεμία ανάμεσα στους ανθρώπους της απο την άλλη. Εκατοντάδες τα αυτοκίνητα στους δρόμους, χωρίς να επιδεικνύουν εκείνη τη φινετσάτη συμπεριφορά πολλών Ευρωπαίων (που σταματάνε για να περάσει ο πεζός), ωστόσο δεν είδα να ξεσπάνε καυγάδες, ούτε να βρίζονται ο κόσμος μεταξύ τους.

Η Κωνσταντινούπολη και οι άνθρωποι της σίγουρα διέφεραν πολύ απο την καθημερινή εμπειρία της Αθήνας.

Ας τα πάρω ένα ένα όμως.





Εν Αρχή


Σίγουρα είναι καλύτερο να φεύγεις για ένα ταξίδι με κακή διάθεση και να φτιάχνει στην πορεία παρά το αντίστροφο - να αποχωρείς δηλαδή μες στο τσακίρ κέφι (έχω επηρεαστεί απο το μέρος που ήμουν, εξ' ού και η γλώσσα) και στην πορεία να ξεφουσκώνεις σαν τρύπιο μπαλόνι. Με μένα συνέβη το πρώτο ευτυχώς. Δεν είχα και την καλύτερη διάθεση φεύγοντας, οι πρώτες δύο μέρες της παραμονής μου μάλιστα ήταν φάση: άντε να γυρίσω πίσω, δε την παλεύω άλλο! Σταδιακά όμως η διάθεση ανέβηκε και έφτασα να φχαριστιέμαι την παραμονή μου εκεί (κάτι που αποδεικνύει για άλλη μια φορά πως ο παράγοντας της προσαρμογής είναι καθοριστικός για το αν περνάς καλά κάπου).

Κάτω βλέπετε μια όψη του δρόμου στον οποίο μέναμε. Πολή ανηφόρα, σωστά. Κάτι αναμενόμενο απο μια πόλη που είναι χτισμένη πάνω σε λόφους.






Αυτό ήταν το σπίτι μας. Λίγο παλιό, αλλά δε μπορείτε να πείτε, έχει μια γραφικότητα.







Εμάς δε μας νοιάζουν οι ανέσεις. Βολευόμασταν όπως ναναι, αρκεί να είχαμε τα βασικά. Κάτω βλέπετε μια όψη της αυλής. Η τουαλέτα ήταν υπαίθρια, κάτι που μας έφερνε πιο κοντά στο φυσικό στοιχείο.






Οκ, αφήνοντας τις βλακείες, μέναμε σε ένα όμορφο μικρό ξενοδοχείο. Το διαλυμένο σπίτι που είδατε πάνω ήταν ένα απο τα πολλά που έβλεπε κανείς τριγυρνώντας στα στενά της πόλης. Κάποια λένε ανήκαν σε Έλληνες, απο κείνους που εγκατέλειψαν τη χώρα κατά την περίοδο των διωγμών της δεκαετίας του '50, ή και νωρίτερα, με τις ανταλλαγές των πληθυσμών και όλα.



Δυο κατηγορίες ταξιδιωτών


Υπάρχουν δύο ακραίες κατηγορίες ταξιδιωτών, με αρκετά ενδιάμεσα. Στο ένα άκρο ανήκουν εκείνοι για τους οποίους "ταξίδι στο εξωτερικό" σημαίνει συσσώρευση όσο δυνατόν μεγαλύτερης γνώσης, επίσκεψη σε πλήθος τοποθεσιών, εμβάθυνση στην ιστορία, τις συνήθειες και τα έθιμα ενός τόπου, κλπ. Αυτοί είναι εκείνοι που βάζουν την περιπέτεια πάνω απο τη χαλάρωση και για τους οποίους το ταξίδι μοιάζει με μια μεγάλη εγκυκλοπαίδεια. Το ξεφυλλίζεις αχόρταγα και ρουφάς τον πλούτο του. Μπορεί να κουραστούν κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού απο το πολύ πήγαινελα, αλλά δε τους νοιάζει, "η διάδρομη έχει μεγαλύτερη σημασία απο τον προορισμό".

Η άλλη κατηγορία είναι εκείνοι για τους οποίους "ταξίδι στο εξωτερικό" πάνω απο όλα ισοδυναμεί με μια συναισθηματικής τάξεως αλλαγή. Επαφές με ανθρώπους και χαλάρωση. Δε τους ενδιαφέρει η ιστορία και η επίσκεψη σε ένα κάρο μέρη, προτιμούν να κάνουν τη βόλτα τους και να ακολουθήσουν τους δικούς τους ρυθμούς. Το ταξίδι γι' αυτούς μοιάζει περισσότερο με μια εικόνα απο βιβλίο, ή μια φωτογραφία. Δε θέλουν να κουραστούν και μερικές φορές μπορεί να επιδιώξουν για την διασκέδαση τους συνήθειες ίδιες ακριβώς με κείνες που είχαν στα μέρη τους - δε θα επισκεφτούν το εξωτικό Τζαμί ας πούμε, αλλά θα προτιμήσουν το δυτικού τύπου Κλαμπ ή Καφέ, ακόμα και αν είναι ίδιο με εκείνο που έχουν στα μέρη τους.





Οι μεν είναι αδύνατο να ακολουθήσουν τους ρυθμούς των δε. Και έχοντας πάει αυτό το ταξιδάκι όχι μόνος, αλλά με οικογένεια, μπορώ να πω πως υπήρχε ποικιλία και απο τους δύο "τύπους" στην ομάδα... Προσωπικά θα έλεγα πως ανήκω κάπου στη μέση ανάμεσα στις κατηγορίες αυτές, και χαίρομαι γι'αυτό, μια που μπορώ να συνυπάρξω και με τους μεν και με τους δε, ως ένα σημείο όμως. Είναι καλό να γνωρίζουμε που "ανήκουμε" σε αυτόν τον τομέα. Πολλές φορές μπορεί να προκύψει ταξιδάκι με παρέα και να υπάρξουν πολλά προβλήματα για τον λόγο οτι ο μεν ανήκει στη μία "κατηγορία" και ο δε στην άλλη....


Κωνσταντινούπολη: Χριστιανισμός και Ισλάμ


Η Αγία Σοφία και το Βυζάντιο απο τη μία, το Σουλτάν Αχμέτ ή Μπλέ Τζαμί απο την άλλη. Αντίκρυ το ένα στο άλλο, η σημαντικότερη χριστιανική εκκλησία απο τη μία, και ένα απο τα πιο εντυπωσιακά μουσουλμανικά τζαμιά απο την άλλη, το οποίο προσπάθησε με την αρχιτεκτονική του να υπερβεί την Αγία Σοφία, κατορθώνοντας να αναδείξει εν τέλει το μεγαλείο της. Οι έξι μιναρέδες του το καθιστούν μοναδικό στην ιστορία του Ισλάμ.






(το Σουλτάν Αχμέτ στην πρώτη φωτογραφία, η Αγία Σοφία στη δεύτερη)


Το ισλάμ ουσιαστικά βάδισε παραπέρα στον ίδιο δρόμο απο τον οποίο ξεκίνησαν οι μονοθειστικές θρησκείες, πίνει νερό απο την ίδια πηγή απο την οποία ξεφύτρωσε το δέντρο του ιουδαισμού πρώτα και του χριστιανισμού έπειτα. Και αυτή η συνέχεια, ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στις θρησκείες αυτές (και όχι οι διαφορές τους που συνέχεια επιδιώκουν κάποιοι να τονίζουν), γινόταν ολοφάνερη στην Πόλη, και ειδικά στα δύο αυτά μεγαλοπρεπή κτίσματα. Η μεγάλη Εκκλησία, αφιερωμένη στη Σοφία του Θεού που έγινε Τζαμί, και το μεγάλο Τζαμί που προσπάθησε να ξεπεράσει την εκκλησία υμνώντας έτσι τη δόξα του Αλλάχ.




(απο το εσωτερικό του Σουλτάν Αχμέτ)


Αυτός ο θρησκευτικός βαρύς αέρας ήταν διάχυτος καθ'όλη τη διάρκεια της παραμονής μου στην Πόλη. Η Τουρκία (όπως και όλη η μέση ανατολή) ζει και αναπνέει απο τον αέρα της θρησκείας, και εδώ είναι που το Ισλάμ ξεχωρίζει σαφέστατα απο τον χριστιανισμό. Σε επίπεδο εκκοσμίκευσης, εμπλοκής της θρησκείας με την καθημερινότητα και τις συνήθειες των ανθρώπων. Το Ισλάμ δεν είναι μόνο θρησκευτικό σύστημα και μορφή πίστης, αλλά και κοινωνική πρακτική, που διαφέρει απο τον πολύ περισσότερο εξατομικευμένο χριστιανισμό (ακόμα και απο την πιο "κοσμική" του πτυχή, τον καθολικισμό). Πέντε φορές τη μέρα οι πιστοί μουσουλμάνοι σε όλο τον κόσμο προσεύχονται γονατισμένοι με κατεύθυνση προς τη Μέκκα, και η προσευχή απο τα τζαμιά ακούγεται δημόσια στην Πόλη, σε δρόμους και πλατείες, μέσα απο τηλεβόες που τους βλέπεις υψωμένους σε πλήθος κτιρίων, εδώ κι εκεί. Όπου και αν βρίσκεσαι στην Πόλη, την προσευχή θα την ακούσεις.




(τηλεβόας - υπήρχαν παντού, ώστε να ακούγεται η προσευχή όπου και αν βρίσκεσαι)


Σε όλα τα τζαμιά φυσικά ο κόσμος δεν επιτρέπεται να φοράει τα παπούτσια του, τα οποία και τοποθετεί σε σακούλες πριν μπει. Οι μουσουλμάνοι δίνουν τεράστια σημασία στο θέμα της καθαριότητας (μια αντίληψη που σίγουρα έχει πολύ αρχαίες ρίζες, ήδη απο τις μέρες των αρχαίων Περσών και της δικής τους θρησκείας, του ζωροαστρισμού, ίσως και πιο πριν ακόμα), γι' αυτό και οι πιστοί πλένονται σε ειδικές κρήνες πριν εισέλθουν στο Ιερό.






(φωτό απο το εσωτερικό του τζαμιού - διακρίνονται και τα κουνελοπόδαρα!)



Έχει ενδιαφέρον το γεγονός πως ο χριστιανισμός απο την άλλη δεν έδινε ιδιαίτερη σημασία κατά την ιστορία στο ζήτημα της καθαριότητας, κάθε άλλο. Το σώμα και η ύλη είναι ακάθαρτα κατά τους παραδοσιακούς χριστιανούς, μόνο η ψυχή έχει σημασία, γι'αυτό βρωμίστε όσο θέλετε.

Ακολουθούν φωτογραφίες απο την Αγία Σοφία. Ένα ομολογουμένως εντυπωσιακό, μεγαλειώδες κτίριο, του οποίου δε χόρταινα να φωτογραφίζω το εσωτερικό. Στην πρώτη φωτό βλέπουμε και μια φωτό της χτιστής κολυμπήθρας, που θεωρείται η μεγαλύτερη της εποχής του Βυζαντίου - και πως να μην είναι μεγάλη, τη στιγμή που ο κόσμος βαπτιζόταν σε μεγάλη ηλικία μέσα της και όχι μόνο μωρά όπως μας κάνουν τώρα. Παρατηρώντας τη μου ήρθαν διάφορες περίεργες σκέψεις σύγχρονων ομαδικών "βαπτισίων" πλήθους ενηλίκων, αντρών και γυναικών, όλων μαζί, μέσα στην κολυμπήθρα. Είστε για ένα βαπτισάκι? ;)

















Οι ορθόδοξες χριστιανικές Εκκλησίες δεν έλειψαν φυσικά στην Πόλη. Μία απο αυτές, η Μονή της Ζωοδόχου Πηγής, χαρακτηριζόταν απο το έδαφος της αυλής που ήταν κατασκευασμένο ουσιαστικά απο τα μνήματα διάφορων νεκρών. Κάποια απο τα λόγια στις πλάκες ήταν γραμμένα σε καραμανλίδικα, και αν απορείτε απο που και ως που το πρώην σόι πρωθυπουργών έδωσαν όνομα σε ολόκληρη μορφή γραφής τη στιγμή που δε μπόρεσαν να δώσουν κυβέρνηση της προκοπής, να σας καθησυχάσω λέγοντας πως οι ίδιοι δεν έκαναν τίποτα γι' αυτό. Το όνομα "καραμανλής" έχει ρίζες αιώνων ("καράς" σημαίνει μαύρος), και τα "καραμανλίδικα" είναι η γραφή με ελληνικούς χαρακτήρες τουρκικών ουσιαστικά λέξεων. Σαν αυτό που βλέπετε στην φωτογραφία κάτω (αν κάνετε κλικ και την δείτε μεγενθυμένη ώστε να φανούν τα γράμματα).





Η Μονή της Ζωοδόχου Πηγής, πέραν της πηγής με το καθαγιασμένο νερό της, είχε επίσης και διάφορους τάφους πατριαρχών. Διακρίνεται το γνωστό σύμβολο του Δικέφαλου Αετού, σύμβολο της διττής ρωμαικής αυτοκρατορίας της εποχής... (υπάρχει ακόμα κόσμος που αγνοεί το οτι η βυζαντινή αυτοκρατορία ήταν διάδοχος της ρωμαικής, το παρακλάδι της στα ανατολικά, το ένα απο τα δύο σκέλη του αετού, μέχρι που αποσκίρτησε και ακολούθησε δικό της δρόμο - και οτι ο "ελληνισμός" υπήρξε μέρος της αυτοκρατορίας αυτής, όπως υπήρξε μέρος και της ρωμαικής. Μέρος, σα να λέμε ένα κομμάτι απο το Όλο, ένα δέντρο απο το δάσος, όχι το δάσος ολόκληρο. Το Βυζάντιο υπήρξε απο την αρχή ως το τέλος πολυεθνικό και αυτά να τα ακούνε κάποιοι ελληνάρες που νομίζουν πως όλα τους ανήκουν).





Ιεροί τάφοι, ιερά νερά, ως και ιερά... ψάρια είχε μέσα η μονή (βαριέμαι να αφηγηθώ την ιστορία με τα μισοτηγανισμένα ψάρια τώρα, έχει πλάκα όμως, ψάχτε την), έξω όμως οι μπίζνες μπίζνες. Ουκ ολίγα χριστιανικότατα μπιχλιμπίδια σε καλή τιμή. Όπως είχε πει και ο George Carlin, GOD NEEDS MONEY!!!






Σειρά είχε και η Παναγία των Βλαχερνών η λεγόμενη, συνδεδεμένη με την δημιουργία του περίφημου Ακάθιστου Ύμνου.






Εκεί ήταν και η εικόνα της Παναγίας με το Βρέφος (το αντίγραφο, έστω) που λένε πως μετέφεραν στα τείχη της Πόλης κατά τη διάρκεια της πολιορκίας απο τους Αβάρους, για να εμψυχώσει τους πολιορκημένους, οι οποίοι και κατάφεραν τελικά να λύσουν την πολιορκία.... Άραγε σήμερα αν μετέφεραν την ίδια εικόνα γύρω απο καμιά πόλη τι θα εμψύψωνε περισσότερο τον κόσμο? Η Παναγία ή τα άφθονα χαρτονομίσματα που διακρίνουμε στο κάτω μέρος της?....





Η Μονή της Χώρας ήταν η τελευταία απο τις χριστιανικές (ή πρώην χριστιανικές) εκκλησίες που είδαμε, και εδώ το ενδιαφέρον ήταν περισσότερο καλλιτεχνικό. Αν μη τι άλλο η τέχνη, είτε μιλάμε για εικαστικά, είτε για μουσική, είτε για αρχιτεκτονική, έχει προσδώσει μια άλλη διάσταση στις θρησκείες του κόσμου, οι οποίες πραγματικά δεν ξέρω τι θα έκαναν χωρίς αυτή. Η Μονή της Χώρας ήταν γεμάτη με πανέμορφα ψηφιδωτά, τα οποία κάλυπταν τοίχους, τρούλους και οροφές. Μία ξεναγός παραπέρα εξιστορούσε με λεπτομέρειες την ιστορία πίσω απο κάθε ψηφιδωτό, τη ζωή της Παναγίας, του τάδε αγγέλου και του δείνα αγίου. Επειδή όμως πήρα αρκετή δόση απο καταναγκαστική θρησκευτική κατήχηση στο σχολείο, προτιμούσα να παρατηρώ το εικαστικό κομμάτι, τις μικροσκοπικές ψηφίδες απο κοντά κοντά, πως ενώνονταν η μία με την άλλη, πως εναρμονίζονταν μεταξύ τους, πως σχημάτιζαν τις αυστηρές μορφές και τα πλούσια χρώματα τους....








Κωνσταντινούπολη: Οι άνθρωποι


Η ιστορία και τα μνημεία αφορούν το παρελθόν και την επίδραση του πάνω στις τωρινές συνήθειες και αντιλήψεις του κόσμου. Η πραγματικότητα μιας πόλης όμως δεν βρίσκεται μόνο στα αλλοτινά κειμήλια, αλλά στο ζωντανό παρόν της, την κίνηση της, τις συνήθειες της. Πάνω απ' όλα, στους ανθρώπους της.




(το δοχείο περιελάμβανε νερό νομίζω)





(ανατολίτες, ενώ ρεμβάζουν)



Ήταν εξίσου ενδιαφέρον για μένα να παρατηρώ τον κόσμο που κατά χιλιάδες διέβαιναν τους πολυσύχναστους, ασφυκτικά γεμάτους δρόμους της Κωνσταντινούπολης, με το να μελετώ αξιοθέατα και την ιστορία της... Μιλάμε για μια πόλη ο πληθυσμός της οποίας είναι σχεδόν ισοδύναμος με το σύνολο του πληθυσμού της Ελλάδας! Το κέντρο ειδικά έσφυζε απο κόσμο και κίνηση, αδιάκοπη οχλαβοή, οι οδηγοί αγνοούσαν τι θα πει "προτεραιότητα για τον πεζό" (κάτι που ισχύει και για τους δικούς μας οδηγούς), παντού πλήθη και κίνηση, κίνηση συνέχεια. Τούρκοι, τουρίστες, Μεσανατολίτες, Ευρωπαίοι, Αμερικάνοι, Έλληνες, τα πάντα συναντούσες.




(οκ, δεν ήταν ΠΑΝΤΟΥ όπως στην πάνω φωτογραφία - ευτυχώς!)


...Αλλά ενώ κάτι τέτοιο θα παρέμπεμπε κάποιον στην ιδέα του χάους, για κάποιον λόγο, η εντύπωση που μου δόθηκε απο την Πόλη κάθε άλλο παρά χαοτική ήταν. Δεν εντόπισα πουθενά κάποια σύγκρουση, κάποια μορφή αψιμαχίας, δεν άκουσα βρισίδια μεταξύ πεζών ή ατελείωτα κορναρίσματα αυτοκινήτων. Ο κόσμος δεν είχε αυτή την υπερένταση που συνιστά καθημερινό φαινόμενο στα μέρη μας, ή τουλάχιστον δεν διέκρινα κάτι τέτοιο όσο παρέμεινα εκεί.




(αναπαράσταση γενίτσαρου - νομίζω - απο το παλάτι του Τοπ Καπί)


Ένα απο τα χαρακτηριστικά που μου τράβηξαν την προσοχή και έγινε θέμα συζήτησης ήταν το πλήθος των οικογενειών και των παιδιών. Ο γεροντισμός δε συνιστά φαίνεται τακτικό κοινωνικό φαινόμενο στην Τουρκία, καθώς για κάθε υπερήλικα συναντάς και ένα παιδί. Το κέντρο τα βράδια έσφυζε απο οικογένειες, μανάδες, μπαμπάδες και τα βλαστάρια τους. Κειμήλιο μιας αλλότινης εποχής για μας? Η σύγκριση του κέντρου της Κωνσταντινούπολης με το αντίστοιχο κέντρο της Αθήνας ήταν αναπόφευκτη. Σε δικά μας κεντρικά μέρη όπως το Σύνταγμα και τις γύρω περιοχές μπορεί να υπάρχει μεγάλη κινητικότητα μεν, οικογένειες και παιδιά όμως δεν συναντάς, ή έστω, δεν είναι ο κανόνας. Που και που και αν. Στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης όμως, στις πλατείες, στους κεντρικούς δρόμους με τα μαγαζιά και γύρω απο τους μεγάλους ναούς, οι οικογένειες και τα παιδιά ήταν ο κανόνας.




(πολλές οι οικογένειες, εδώ κι εκεί, σε καθημερινή βάση)





(ομορφιά και στυλ - στην κοπέλα αναφέρομαι)


Και πολλά επίσης νεαρά ζευγάρια. Δε μπόρεσα να το επιβεβαιώσω, αλλά ενδεχομένως το πολύ γνωστό μας και ενδιαφέρον φαινόμενο της "συνεχούς μπακουροκατάστασης" ενδεχομένως να μην συναντάται στον ίδιο βαθμό στους Τούρκους. Υποθετικά αυτό, δεν έκανα και στατιστική ανάλυση του πληθυσμού για να συγκρίνω. Είναι πάντως γεγονός πως οι οικογενειακοί δεσμοί είναι πιο σφικτοί στα εκεί μέρη. Αυτό παρά το γεγονός πως στη χώρα μας η οικογένεια παραμένει ισχυρός θεσμός, σε σχέση με άλλες, περισσότερο δυτικές κοινωνίες, όπου και επικρατεί ένας ατελείωτος ατομικισμός.

Αυτά τα αναφέρω χωρίς να κάνω κάποια αξιολογική κρίση. Δε θα κρίνω τώρα αν είναι "καλύτερο" το οικογενειακό κλίμα ή όχι. Είναι γεγονός πάντως πως το πλήθος των μικρών παιδιών της Κωνσταντινούπολης μου έκανε θετική εντύπωση. Είναι το μέλλον μιας χώρας όπως και να το κάνουμε και είναι πάντα ευχάριστο να βλέπεις παντού γύρω σου παιδιά.






(νεαρές μητέρες και τα παιδιά τους - απο τις φωτογραφίες που χαίρομαι πολύ που μπόρεσα και τράβηξα)


Ένα ακόμα χαρακτηριστικό του κόσμου εκεί ήταν η επαφή του με το έδαφος και το γρασίδι. μπορεί να ακούγεται απλό, αλλά αν το καλοσκεφτείτε, πόσο συχνά βλέπετε κόσμο στην Αθήνα για παράδειγμα να απλώνει ένα τραπεζομάντιλο στο γρασίδι και να κάνει πικ νικ, καταμεσίς του πλήθους και των κτιρίων της πόλης? Ποτέ. Στην Κωνσταντινούπολη απο την άλλη το παρατηρούσα παντού, δεκάδες παρέες και οικογένειες να έχουν αράξει στο γρασίδι και να περνάνε την ώρα τους, όχι μόνο σε πάρκα αλλά και σε πλατείες και οπουδήποτε είχε χώρο.








Η οικογένεια ως θεσμός έχει τα θετικά και τα αρνητικά της. Απο τη μία έχουμε το θετικό της σύσφιξης των σχέσεων, της παροχής αρωγής εφόσον υπάρξει η ανάγκη για κάποιο απο τα μέλη της οικογένειας, τη διατήρηση ενός αισθήματος "συνέχειας" ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον και φυσικά την εξασφάλιση απογόνων που συνιστούν και τη ραχοκοκαλιά ενός έθνους... Απο την άλλη όμως ένα στενά οικογενειοκρατούμενο κλίμα μπορεί να παρεμποδίσει την ελευθερία και την πλήρη εξέλιξη του ατόμου. Αυτό τουλάχιστον ισχύει για τις παραδοσιακές πατριαρχικές οικογένειες και τη θέση της γυναίκας σε αυτές.

Δε χρειάζεται να μπω σε λεπτομέρειες για τον ρόλο της γυναίκας στο Ισλάμ και την μετατροπή της σε άνθρωπο β' διαλογής, κατάλληλο μόνο για να περιποιείται τον άντρα και να τεκνοποιεί. Ο ρουχισμός στις μουσουλμάνες της Τουρκίας ήταν ο χαρακτηριστικός, με τα ρούχα να καλύπτουν όλες τις γυμνές περιοχές του σώματος και με το μαντίλι στο κεφάλι. Αυτό δεν τις καθιστούσε λιγότερο όμορφες ή ενδιάφερουσες βέβαια, κάθε άλλο. Διέκρινα πολλά τέτοια ενδυματολογικά στυλ , κάποια απο τα οποία ήταν ιδιαίτερα κομψά, ωστόσο η σύγκριση με τις περισσότερο ελεύθερα ντυμένες κοπέλες που βάδιζαν παραπέρα στον ίδιο δρόμο σε έβαζε σε σκέψεις. Η σωστή μουσουλμάνα οφείλει να εξυπηρετεί τον άντρα και να μην προκαλεί, γι'αυτό και στα τζαμιά οι τουρίστριες έπρεπε να καλύψουν τα γυμνά σημεία του σώματος τους (πχ τους ώμους) με μαντίλια, αλλιώς δεν τους επιτρεπόταν η είσοδος. Μέσα στα σπίτια τους και με τον άντρα τους οι μουσουλμάνες μπορούν να οργιάσουν όσο θέλουν, αλλά έξω οφείλουν να είναι σεμνές.

Όπως και να χει, δε θέλω να εισχωρήσω περαιτέρω σε αυτόν τον τομέα - μόνο οι ίδιες οι μουσουλμάνες γυναίκες πιστεύω μπορούν να αξιολογήσουν αν τελικά τις ικανοποιεί αυτός ο ρόλος ή όχι, είναι εύκολο να κρίνουμε κάτι βλέποντας το απέξω. Επίσης να αναφέρω εδώ πως το Ισλάμ υπήρξε η λογική (και ακραία ίσως) κατάληξη μιας πορείας που είχε ήδη αρχίσει με τις προγενέστερες μονοθειστικές πατριαρχικές θρησκείες, οι οποίες ήδη είχαν υποβιβάσει σε δεύτερο ρόλο τη γυναίκα.





Αυτά που λέω πάντως δεν ίσχυαν για όλες τις Τουρκάλες. Ειδικά στην Κωνσταντινούπολη συναντάει κανείς πολλές "εκδυτικισμένες", οι οποίες δε διαφέρουν και ιδιαίτερα απο τις Ελληνίδες, τόσο σε εμφάνιση όσο και σε συνήθειες. Τα ίδια κορίτσια που θα συναντήσεις εδώ να κάνουνε κλάμπινγκ και να σερφάρουν στο διαδίκτυο. Τα ποσοστά των γυναικών του "δυτικού στυλ" και του "μουσουλμανικού" ήταν σχεδόν 50-50, τουλάχιστον κρίνοντας απο αυτό που έβλεπα. Ειδικά στο "ευρωπαικό" κομμάτι της Κωνσταντινούπολης (περισσότερα γι' αυτό στην επόμενη ανάρτηση) η ατμόσφαιρα στους δρόμους δε διαφέρει και ιδιαίτερα απο μια βόλτα στο Σύνταγμα και στην Ερμού. Ο κόσμος λίγο πολύ ο ίδιος. Όσο προχωράει όμως κανείς ανατολικότερα, στα ενδότερα της Τουρκίας, τόσο η ζυγαριά αυτή γέρνει σε βάρος του δυτικού στυλ φυσικά.




(χαρακτηριστικές Τουρκάλες)


Υποθέτω είναι θέμα οικογένειας και περιοχής στην οποία ανατράφηκε μια κοπέλα, για το αν θα ακολουθήσει μεγαλώνοντας την μουσουλμανική παράδοση ή αν θα εισέλθει σε πιο δυτικούς ρυθμούς. Και όπως έμαθα επίσης, παίζει σημαντικό ρόλο η θρησκεία και οι διαφορές ανάμεσα σε Σουνίτες μουσουλμάνους, Σιίτες και Αλεβίτες (οι τελευταίοι είναι και οι πιο "εκδυτικισμένοι"). Κωνσταντινούπολη πάντως είναι με διαφορά η πιο "εκδυτικσμένη" απο όλες τις πόλεις του Ισλάμ. Η Δαμασκός στη Συρία (που είχα επισκεφτεί πριν μερικά χρόνια) έχει επίσης μια ποικιλία κόσμου, ωστόσο η υπόλοιπη Μέση Ανατολή μένει πιστή στις αυστηρές παραδόσεις της. Ή τουλάχιστον αυτή την εντύπωση δίνει.




(η εικόνα αυτή μου προκαλεί ευχάριστους συνειρμούς, ξυπνάει διάφορες φαντασιώσεις σχετικές με χαρέμια μέσα μου, οι οποίες δεν ξέρω αν αρμόζουν τώρα που συζητάμε τον ρόλο της γυναίκας :P)


Ανάμεσα στις γυναίκες που διέκρινα στην Πόλη ήταν και αρκετές καλλυμένες πέρα ως πέρα, μαυροφορούσες σα κοράκια και αφήνοντας μόνο τα μάτια (άντε, και το πρόσωπο ορισμένες) ακάλυπτα. Έμοιαζαν με μαύρα φαντάσματα. Μου έκανε εντύπωση μια συντροφιά με 3-4 τέτοιες γυναίκες και 1-2 άντρες σε ένα εστιατόριο που είχαμε αράξει για να φάμε. Ακόμα και κατά τη διάρκεια του φαγητού παρέμεναν με το κεφάλι καλυμμένο, ίσα που σήκωναν το πέπλο διακριτικά για να βάλουν τροφή απο κάτω, στο στόμα τους.




(μαυροφορούσες μουσουλμάνες, η φωτογραφία απο απόσταση φυσικά, μην έρθει κανένας και μου πάρει το κεφάλι :P)


Έχω πάντως την αίσθηση πως οι γυναίκες αυτού του τύπου δεν ήταν ντόπιες. Σίγουρα δεν ήταν Κωνσταντινουπολίτισσες πάντως. Μάλλον τουρίστριες απο ανατολικότερες περιοχές της Μέσης Ανατολής, όπου και οι παραδόσεις είναι ακόμα πιο αυστηρές. Hardcore muslims. Ενδεχομένως απο μέρη όπως η Σαουδική Αραβία, το Ιράν, ή και περιοχές της Βόρειας Αφρικής. Γυναίκες να φοράνε τη μπούρκα πάντως δεν διέκρινα. Η μπούρκα ως γνωστόν καλύπτει τα πάντα, δε φαίνονται ούτε μάτια, ούτε τίποτα. Τη συναντάς στις περιοχές του Αφγανιστάν.

Οι τουρκάλες πάντως ήταν αρκετά ενδιαφέρουσες, σαν γυναίκες. Διέκρινα ορισμένα εντυπωσιακά ομολογουμένως κομμάτια, εδώ κι εκεί. Συνολικά πάντως τις τοποθετώ λίγο πιο χαμηλά σε σχέση με τις Ελληνίδες, μιλώντας απο άποψη ποσοτική και μόνο. Σε γενικές γραμμές συναντάς περισσότερες εντυπωσιακές Ελληνίδες στον δρόμο, σε σχέση με τις Τουρκάλες που εντόπισα. Οι όμορφες όμως Τουρκάλες ήταν πραγματικά το κάτι άλλο. Πάνω απ' όλα όμως μου άρεσε η ποικιλία. Απο την μαυροφορούσα μεσανατολίτισσα, στην στυλάτη τύπισσα με το μαντίλι, και απο την εξευρωπαισμένη τσαχπίνικη Τουρκάλα (ίδια με μια μελαχροινή ελληνίδα), στην ευρωπαία ή αμερικανίδα τουρίστρια. Ναι, είχε άφθονες απο τις τελευταίες. Όπως καταλαβαίνετε έπεσε πολύ... κοινωνιολογική ανάλυση.






(πραγματικά όμορφη θέα)





(αυτές τις δύο τις κόβω για εκδυτικισμένες Τουρκάλες)


Σε γενικές γραμμές ο κόσμος ήταν ευγενικός. Με έναν πιο χύμα, ανατολίτικο τρόπο, όχι με εκείνον της ευρωπαικής λεπτότητας. Μπορούσαν να έρθουν στο εστιατόριο και να σου σκαρώσουν πλάκα, οτι τάχα τους ξέφυγε το φλυτζάνι με το τσάι την ώρα που πάνε να στο σερβίρουν. Μα την αλήθεια, το έκαναν σε μας!

Πρέπει να άκουσα τουλάχιστον δέκα φορές την προσφώνηση "μπατζανάκης". Είναι το όνομα με το οποίο αποκαλούν τους Έλληνες τουρίστες. "Αααα, ελλάδα, μπατζανάκης!", λένε χαμογελώντας.






Οι παραδοσιακοί παγωτατζίδες παρούσιαζαν μεγάλο ενδιαφέρον, μπορώ να πω πως ήταν ένα απο τα αξιοσημείωτα του τόπου. Ντυμένοι χαρακτηριστικά πίσω απο τους πάγκους τους, δεν περιορίζονταν μόνο στο να σου δώσουν ένα χωνάκι με παγωτό, αλλά έκαναν ολόκληρο σόου. Γύρω μαζεύονταν οι τουρίστες και έβγαζαν φωτογραφίες. Το κάτω βίντεο είναι χαρακτηριστικό, και εγώ ήμουν το "θύμα"!







Σε κάποια φάση γνωρίσαμε και μια παρέα Τούρκων, 7-8 παιδιά μεταξύ 25 και 30 πάνω κάτω. Συννενοούμασταν με δυσκολία μεταξύ μας μια που μόλις 2 κοπέλες ανάμεσα τους γνώριζαν κάποια αγγλικά... 'Ηταν άλλο ένα ενδιαφέρον στοιχείο της Τουρκίας, ακόμα και στην Κωνσταντινούπολη οι νέοι δεν ξέρουν αγγλικά στον βαθμό που γνωρίζουμε εμείς, που τα διδασκόμαστε ήδη απο μικροί. Ωστόσο αυτό δεν στάθηκε ιδιαίτερο εμπόδιο στο να πέσει άφθονο γέλιο και να περάσουμε πολύ όμορφα. Ορίστε η παρέα κάτω, ήθελα πραγματικά να τους καταχωρήσω στο κουνελοblog, όπως βλέπετε είναι όλοι τους ένας κι ένας! Η σύντομη επαφή μας με τα παιδιά αυτά ήταν πραγματικά απο τις ωραιότερες στιγμές του ταξιδιού.




(cheers!)


Ένας καλοσυνάτος γεράκος, πωλητής έξω απο τη Μονή της Χώρας, υπήρξε το κερασάκι στην τούρτα. Άκουγε έναν σταθμό που μετέδιδε ξένα τραγούδια σε ένα ραδιοφωνάκι, και βλέποντας την αδερφή μου (που καθόταν απέναντι σε ένα πεζούλι) να απολαμβάνει τη μουσική, τη δυνάμωσε. Εκείνη του χαμογέλασε και εκείνος πήγε προς το μέρος της και της έκανε δώρο κάτι υγρά μαντιλάκια. Απλές χειρονομίες, που λένε τόσα, και για τις οποίες ποτέ δε θα διαβάσουμε σε εκείνα τα βιβλία που τονίζουν συνεχώς τις υποτιθέμενες έχθρες των λαών.





(ένας πραγματικά ωραίος τύπος)


Στο κάτω βίντεο ο γεράκος ακούει Μάικλ Τζάκσον και στο τέλος του βίντεο έρχεται προς το μέρος μου, για να δώσει και σε μένα μαντιλάκια. Εγώ αιφνιδιάστικα και σταμάτησα τη λήψη όπως θα δείτε. Ήταν μια ευχάριστη έκπληξη.







Αυτά τα ολίγα λοιπόν για σήμερα. Θα κάνω και μια δεύτερη ανάρτηση-συνέχεια, με εντυπώσεις γύρω απο θέματα όπως το φαγητό, τα μαγαζιά, οι αγορές, μια μίνι κρουαζιέρα γύρω απο τον Βόσπορο που κάναμε, οι ΓΑΤΕΣ (ναι, οι γάτες), η τουρκική τηλεόραση, ο Καραγκιόζης, το αρχαιολογικό μουσείο, και ό,τι περισσέψει. Τα λέμε πάλι λοιπόν. ;)





~

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου